CHUYỆN CỦA CHIM YẾN

        Có một loài chim Mờ sáng, từ biển khơi mù sương, đàn chim ríu rít gọi nhau bay đến những cánh rừng già, ruộng đồng, sông núi. Chúng chao liệng giữa tầng không

,Loài chim kén ăn chỉ ăn những thức ăn chúng kiếm được trên đường bay là côn trùng và một số ăn mật hoa, chim không uống nước hồ ao mà chỉ uống sương trời thanh khiết: Chim Yến

        Chim yến có rất nhiều loài khác nhau; chúng có thói quen dùng nước bọt của mình để xây tổ. Nước bọt được đem trộn với các vật liệu khác như cỏ, rêu, lông chim, khi khô quánh lại có độ cứng không kém gì đá. 

        Mỗi loài yến dùng một loại vật liệu riêng gắn bằng nước bọt để xây tổ, có 3 loài chim Yến tổ có thể ăn được đó là Yến ấn Độ (Collocalia unicolor), Yến tổ đen (C. maxima) và Yến tổ trắng (C. fuciphaga). Yến tổ trắng làm tổ hòan toàn bằng nước bọt của mình, Yến tổ đen có thêm 10% là lông chim.         Loài chim yến cho tổ trắng này thường thấy ở Indonesia, Malaysia, Việt Nam, Thái Lan. có tên khoa học là Aerodramus fuciphagus (còn gọi là Collocalia fuciphaga) chia ra làm nhiều phân loài

        Ở nước ta đặc biệt có loài Chim Yến hàng ( còn gọi là Chim Yến nhỏ, Hải Yến..) là loại chim độc đáo nhất thế giới Tên tiếng Anh: German's Swiftlet Tên khoa học: Aerodramus germani Là loài làm tổ hoàn toàn bằng nước dãi , tổ chim có giá trị dinh dưỡng cao và có giá trị kinh tế cao.

        Tổ chim Yến là món đứng đầu trong bát trân, tức 8 món ăn quý dành cho vua chúa (cùng với hải sâm, bào ngư, tay gấu…). Trong tổ yến có hàm lượng cao các axit amin thiết yếu cho cơ thể.

        Tổ yến thường xuyên bị lấy đi để nó tiếp tục làm tổ. Yến sào có 3 loại:

        Mao yến: Là tổ làm lúc đầu để đẻ trứng nên chứa nhiều lông yến, sần sùi như xơ mướp, cứng mà giòn. 
       Bạch yến: Là tổ làm lần thứ hai sau khi mao yến bị lấy mất, có màu trắng tinh, nửa trong suốt.        
       Huyết yến: Là loại yến sào quý và hiếm nhất, chứa các sợi xơ màu đỏ mà người ta cho rằng đó là do máu của yến lẫn với nước dãi

       Trong cộng đồng chim Yến không có vấn đề tranh giành hay chiếm đoạt tổ ấm, con này không bao giờ chung chạ với bạn của con khác. Thậm chí chúng không bao giờ lẫn lộn về tổ của nhau.Cả hai vợ chồng cùng xây dựng tổ ấm, mẹ ấp trứng, cha kiếm mồi nuôi con. Mỗi năm chim mái chỉ đẻ một lần, từ một đến hai trứng, màu trắng, kích thước khoảng 14 x 22mm

        Mọi sinh hoạt của chim đều diễn ra trên đường bay, ăn, ngủ, ... 
        Chim Yến là một loài chim chung thủy, son sắt. Mùa Xuân là mùa tình yêu của Yến, cả đàn cứ chao liệng quanh hang tìm đôi tìm cặp. Chúng bay lượn suốt cả ngày như thế không mỏi mệt, quên ăn, tíu tít bên nhau như vui vầy duyên mới.

        Chim kết đôi và cùng nhau xây tổ mùa làm tổ của chim từ tết đến tháng ba. Giữa các lần xây tổ và đẻ trứng, chim thường treo trên vách đá để ngủ.
        Sau khi chim mẹ và chim bố vừa xây xong tổ, tức vào khoảng đầu tháng 4 âm lịch, lúc ấy có từ 5 đến 10% số chim đẻ trứng, người ta bắt đầu hái tổ yến tức thu hoạch vụ một( Mao Yến). Những tổ nào có trứng, họ lấy tổ và đổ hết trứng xuống biển. Những cặp chim đã đẻ thì buồn bã bơ vơ, còn những vợ chồng chưa đẻ lại ngày đêm vội vã "rút ruột" làm tổ mới để kịp thời kỳ đẻ trứng, khoảng ba mươi ngày sau thì xong, kích thước chỉ bằng bẩy phần mười tổ vừa bị bóc, và chỉ còn 90 - 95% số chim đẻ trứng(Bạch Yến). Và có sợi sơ màu đỏ là Huyết Yến

        Sau mùa làm tổ, chim Yến kiệt sức và có những chuyến bay, mãi mãi chim không trở về....

        Bên cạnh Chim Yến lấy tổ, còn có những loài chim Yến có giọng hót rất hay, thủy tổ của lòai chim Yến hót được con người thuần dưỡng cách đây 400 năm

         Câu chuyện ray rức lòng người. 

         Xé gió biển, đôi cánh nhỏ dang rộng hết cỡ, lượn lên mất hút trên không trung rồi bất thần lao xuống hết tốc lực. Chẳng có gì ngăn cản nổi, Yến mẹ lao đầu vào vách đá dựng đứng. Để lại trên vách núi vệt máu tươi uất nghẹn và tiếng kêu khản đặc xé lòng của chim trống…

          Cảnh tượng đó lặp đi lặp lại trong những ngày vào mùa, mùa mà một loài hân hoan trên sự chết chóc đau thương của một loài khác. Mùa khai thác Tổ Yến.

         Yến, sống trung thành - chết thuỷ chung. Một đôi Yến khi đã sống cùng nhau là trọn đời trọn kiếp. Khi đã xây tổ ở đâu là vĩnh viễn không dời đi nữa. Tập tính đó giết hại Yến. Người vẫn thầm ngưỡng mộ và tự hỏi: Trong hàng ngàn chim Yến bay rợp biển kia mà vì sao các cặp đôi không bao giờ nhầm lẫn, không đời nào lang chạ? Hàng vạn tổ Yến ken đặc trên vách đá đó mà Yến luôn về đúng nhà của mình. Không bao giờ chiếm tổ chim khác? Rồi người lợi dụng triệt để đặc tính này để dụ Yến, nuôi Yến, lấy tổ Yến và vô tâm nhìn xác Yến…

         Nếu không may gặp một thợ hái tổ không chuyên hay thiếu kinh nghiệm. Không chừa lại một phần tổ, hoặc lấy đúng chiếc tổ của Yến sắp sinh. Chim mẹ trở về trong tình trạng mất tổ, không chịu nỗi đau đớn vì cơn chuyển dạ. Yến sẽ quẩn và chọn cách gieo mình vào vách núi, chính nơi đã xây mái ấm để quyên sinh.

         Đa số chim Yến trống sau đó bay lượn điên cuồng, kêu gào thảm thiết rồi lao thẳng vào đúng chỗ vợ chết. Nên các vệt máu khô buồn in lại trên vách đá lạnh lẽo thường là vệt đôi bên nhau, thậm chí là chồng lên nhau. Nếu không tự tử, chim Yến trống sẽ sống cô độc suốt quảng đời còn lại.

         Xưa, kẻ cùng đinh mạt vận mới phải ra nơi heo hút, leo trèo nguy hiểm tìm hái tổ Yến để mong đổi đời. Thường thì khi có chút vốn họ bỏ nghề và ăn năn sám hối. Họ không đời nào muốn con cái tiếp tục cái việc quá sức mạo hiểm, quá sức thất đức. Và đó là lý do không có "nghề lấy tổ Yến gia truyền” là vậy

         Nay, lòng tham con người vô cùng vô tận.

         Tạo hoá không ban phát cho ai tất cả. Loài chim hiền hoà xinh đẹp và thuỷ chung đó lại có đôi chân cực ngắn và mềm yếu. Yến dường như không thể đậu trên mặt đất, Yến treo thân trên vách cheo leo lúc đêm về. Còn lại gần như bay suốt, liên tục từ 12-15 giờ mỗi ngày. Săn mồi và ăn trong khi đang bay, ngủ trong lúc bay, thậm chí là “làm chuyện vợ chồng” trên không luôn.

         Bù lại, Mẹ Thiên Nhiên dạy Yến cách sinh tồn, mách bảo Yến sống trên cao, làm tổ nơi vách núi thẳng đứng, hẻo lánh và trơn trượt. Hòng tránh loài ăn thịt hiểm ác như rắn hay cú vọ. Có điều, ngay cả thiên nhiên cũng không biết được có loài ăn…tạp còn tàn độc hơn thú dữ. Loài có thể chinh phục bất cứ núi cao vực sâu hiểm trở nào hầu nhét cho đầy lòng tham tanh tưởi. Loài đã làm những cuộc tàn xác đẫm máu mang tên “Yến Sào”.

         Yến chống chọi để tồn tại, tạo hoá không đành lòng diệt vong một biểu tượng của tình yêu, tình mẫu tử. Trong thiên nhiên hoang dã, chắc Yến là loài duy nhất được mệnh danh “rút ruột cho con” nhờ đặc tính làm tổ bằng nước dãi. Cả chim mẹ và chim cha cùng nhau xây tổ. Nước dãi kết dính cây cỏ và chính những chiếc lông rứt ra đau đớn thành chiếc tổ kỳ diệu. Con người ranh mãnh khi lấy tổ yến đã cố tình chừa một ít. Yến hồn nhiên xây lại, dãi không đủ cho mùa sinh nên thổ huyết ra xây. Tước lông đến xơ rơ đôi cánh, trơ da thịt trân mình chịu đựng cơn gió biển rít buốt đến xương tuỷ. 

        Cho đến chết đi rồi Yến vẫn không thể hiểu được loài man rợ hoan hỉ gọi đó là “Hồng Yến”!“

.