Buổi sáng ngồi uống trà ở hiên nhà,
tôi có thể nhìn thấy những bầy chim từ đâu bay về đậu trên một cây cổ thụ trong
khu vườn của hàng xóm. Chung quanh thật yên tĩnh để tôi có thể nghe cả những tiếng
chim ríu rít với nhau trên những cành rất cao dù cây cổ thụ kia cách chỗ tôi ngồi
đến hàng chục mét. Vào mùa đông, cây chỉ còn trơ lại cành càng dễ nhìn thấy những
con chim đậu trên đó hơn. Buổi sáng nhìn chim như một cái thú, và dần dần như một
thói quen, hễ ngồi dưới hiên nhà là mắt ngước lên cây tìm những con chim trên
đó. Lúc những lá xanh bắt đầu lác đác trên cành cây thì tôi biết là mùa xuân đã
đến. Mùa hạ lá xanh càng nhiều che hết các cành cây nên phải để ý mới có thể thấy
những con chim đậu lẫn với lá. Tháng chín mùa thu, lá lại bắt đầu rụng và qua
tháng giêng đông về, cây cổ thụ lại trụi lá để tôi có thể nhìn thấy dễ dàng những
đàn chim đến rồi đi mỗi buổi sáng. Ở Sai Gon, nếu nhìn thời tiết trong thành phố
thì chỉ thấy hết mùa mưa xong lại đến mùa nắng. Trừ những buổi sáng khoảng cuối
năm trời trở lạnh thì ở đây chỉ có hai mùa, mưa và nắng. Rồi lại nắng và mưa. Bốn
mùa không về giữa thành phố, nhưng lại có những xuân hạ thu đông trên các cành
cây. Vậy mà mấy năm qua tôi chỉ nhìn những đàn chim mà không hề nghĩ đến bốn
mùa trên đó.
Hôm nay, tôi vừa viết thư chia buồn
khi được tin mẹ của một người bạn ở Mỹ qua đời. Buổi sáng ngồi nhâm nhi tách
trà, nhìn đàn chim lác đác bay đi bay về trên cây cổ thụ, bỗng nhiên tôi nghĩ đến
bốn chữ Sinh Lão Bệnh Tử. Ngày xưa đức Phật cũng vì bốn hiện tượng đó của con
người mà Ngài đã từ bỏ ngai vàng tìm con đường giải thoát cho chúng sinh. Sinh
lão bệnh tử đâu chỉ dành cho con người, mà còn cho cây cỏ vạn vật. Trăm năm
Sinh lão bệnh tử dành cho con người, có thể hàng ngàn năm cho vạn vật và từng
thời kỳ với một giới hạn thời gian nào đó cho các hành tinh, vũ trụ. Đó là căn
nguyên của lẽ vô thường.
Đã là kiếp người thì phải trải qua
sinh lão bệnh tử. Thường con người chỉ có sợ chết, nhưng chết lại là giai đoạn
nhanh chóng nhất của bốn thời kỳ. Sinh ra chưa có trí khôn thì cũng chỉ vài ba
năm là đã bắt đầu có ý thức. Đến khi luống tuổi, lúc nào thấy được mình không
còn sức vui thú với tuổi già thì mới bắt đầu nghĩ đến cái chết. Chết chỉ là một
khoảng thời gian ngắn ngủi nhất để lìa đời. Bệnh thì trái lại, vừa sinh ra thì
đã có mầm bệnh. Kéo dài cả cuộc đời cho đến tuổi già vẫn còn bị bệnh. Chỉ có chết
đi mới hết bệnh mà thôi. Xem ra bốn chữ sinh lão bệnh tử chỉ có bệnh làm nên
nghiệp con người.
Người ta xây nhà, làm cầu thang cũng
tính đến những bậc khớp với Sinh Lão Bệnh Tử: Bắt đầu với Sinh và chấm dứt cũng
với bậc sinh, hay không lựa chọn hơn được thì cũng cố gắng khớp với Lão. Thực
ra chẳng ai muốn quan niệm rằng Sinh ra chỉ là bắt đầu một cái nghiệp để dần dần
đi đến Tử, và trong quảng đường quá ngắn mà quá dài đó, bệnh là cái nghiệp nặng
nề khổ đau nhất của kiếp người. Có người sinh ra đã có bệnh, và căn bệnh có thể
kéo dài cho đến lúc chết. Có người lúc già yếu phải nằm một chỗ và không tự
mình sinh hoạt được, mà phải nhờ đến những người thân chung quanh. Ấy là cái
nghiệp của mình lây lan ra cho người khác, cha mẹ, anh em, vợ chồng con cái…
Tuy là tình nghĩa, bổn phận, hiếu đạo để chia sẻ sự đau khổ của người thân,
nhưng vô hình chung họ cũng bị mất bớt một phần vui sống cuộc đời. Có những người
nằm bệnh năm nầy qua năm khác, đau khổ nhìn những người thân nhọc nhằn vì mình,
những muốn chết đi cho rảnh, nhưng không tự mình quyết định được. Một khi nghiệp
chướng còn nặng, không sớm ra đi được, thì hậu quả là tình cảm của những người
thân dần dần phai lạt, không còn những tự nguyện mà chỉ còn lại những bổn phận
phải hầu hạ săn sóc..
Tuy nhiên không chỉ có bệnh về thân
xác, mà con người còn có những căn bệnh do những tục lụy đời thường gây ra cũng
rất khó lòng chữa trị. Những căn bệnh nầy không làm cho bản thân đau đớn, nhưng
lại làm cho những người khác chịu những đớn đau do mình gây ra. Đó là những bệnh
quyền lực, bệnh kiêu ngạo, bệnh ham mê vật chất của cải, bệnh trộm cắp lường gạt
v.v. Người ta gọi đó là bệnh bởi vì ai cũng có thể mắc phải.. Bệnh quyền lưc bắt
mình phải triệt hạ đối thủ để củng cố địa vị, gây ra oán thù. Bệnh kiêu ngạo
làm tổn thương người khác. Bệnh ham muốn vật chất dẫn con người đến tội ác. Bệnh
trộm cắp lường gạt làm hại những người chung quanh. Có những người phần thể xác
đã bị nhiễm bệnh nặng, có thể chết bất cứ lúc nào, nhưng phần tinh thần lại bị
tác hại bởi những bệnh quyền lực, danh vọng mà vẫn không hay là thời gian chẳng
còn bao lâu. Chưa kể có những con người không mang trong người một thứ bệnh tật
nào, nhưng lại nhiễm một thứ bệnh được gọi chung chung là bệnh hoạn, bệnh hoang
tưởng… có thể làm bất cứ việc gì mà trí óc không thể nào kiểm soát được.
Nói thế không phải là quá bi quan với
cuộc đời nầy. Trăm năm kiếp người là khoảng thời gian con người phải sống không
có lựa chọn. Nếu có thể lựa chọn là lựa chọn cách sống làm sao để mong thoát được
phần nào sự khổ đau ông Trời dành cho con người, đi đến thân tâm an lạc và có
thể đem nguồn vui đến cho những người chung quanh. Lựa chọn là làm thế nào để
cuộc đời có ý nghĩa mà thôi.
Vì thế mà đối với Phật giáo, bệnh là
cái nghiệp của con người. Bệnh hành hạ thân xác, làm cho con người đau khổ,
không ai tránh được, nhưng những căn bệnh do chính con người tạo ra nếu không cố
gắng tránh để bị mắc phải thì chính mình thế nào cũng nhận một hậu quả làm tổn
hại đến mình. Chết chưa hẳn đã dứt được nghiệp vì con người còn phải trải qua
Luân hồi. Kiếp này chưa dứt được nghiệp thì kiếp sau vẫn còn phải trả.
Phương thuốc có thể chữa được mọi thứ
bệnh tật là cố gắng tu tập để giác ngộ, để có thể hiểu được cái lẽ vô thường của
cuộc đời,đi đến thân tâm an lạc.
Trong cuộc sống hiện tại, con người
phần đông chịu rất nhiều áp lực của công việc, tinh thần luôn luôn căng thẳng,
hậu quả là lúc nào cũng tính toán, suy nghĩ, âu lo, gắt gỏng nóng nảy. Đó là những
nguyên nhân làm phát sinh những chứng bệnh do tinh thần tạo ra.
Xem như vậy thì bệnh tật của con người
không chỉ do vi trùng, vi khuẩn trong thiên nhiên mà có, mà còn do chính con
người tự gây bệnh cho mình chưa kể những chứng bệnh vô cùng nguy hiểm do hoàn cảnh
xã hội, cuộc sống tạo ra.
Hiểu được lẽ vô thường của Phật Giáo,
cố gắng tu tập thân tâm đưa mình đến an lạc, luôn luôn thấy thân xác nhẹ nhàng,
thì cũng sẽ cảm thấy bệnh tật nhẹ nhàng hơn phần nào. Thân tâm an lạc cũng làm
cho mình bớt được những hỷ nộ ái ố do những căng thẳng cuộc sống gây nên, cũng
bớt được một số bệnh tật.
Hiểu được lẽ vô thường của cuộc đời,
sẽ thấy quyền lực, danh xưng, chỉ là những ảo vọng mây khói, chỉ lôi cuốn con
người vào vòng tục lụy không lối thoát, sẽ tránh được một số bệnh.
Tuy vậy, con đường dẫn ta đến thân
tâm an lạc không phải dễ dàng gì, nếu không cố gắng tu tập.
Hoàng Tá Thích
.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét